اسلام و حقوق کارگر و کارفرما امامان و پیشوایان دین (ع)، در سخن و در عمل ، به کار و اشتغال تاکید داشته و از بیکاری به شدت دوری کرده اند. در روایات آمده است «کسی که به کار و تلاش مشغول است، از کسی که کار را رها کرده و به عبادت خدا مشغول است اجر و پاداشی فزونتر دارد» و نیز در روایات است که دعای بیکار هر چند عابد باشد مستجاب نمی شود.

 «هر آن کس که جامه خود را بدوزد و نعلینش را وصله زند و کالای مورد نیاز خانه را خود حمل کند، از تکبر ایمن باشد.»از حضرت علی (ع) نقل شده است که فرمود:«روزی در مدینه سخت گرسنه بودم، از شهر بیرون شدم تا کاری پیدا کنم و مزدی به دست آورم. مقداری از شهر دور شدم به کنار خانه زنی رسیدم و دیدم مقداری گِل خشک انباشته است دانستم وی می خواهد آن گِل ها را جهت ساختمان، تر کند، به نزد او رفتم و با وی قرار بستم درازای هر دلو بزرگ آب که بر آن گِل ها بریزم یک دانه خرما بستانم. شانزده دلو کشیدم و از سنگینی دلوها دستم تاول زد. وی شانزده دانه خرما به من داد و من خرماها را به نزد پیامبر (ص) بردم و دو نفری آن ها را خوردیم.»

در روایات اسلامی از امیرالمومنین (ع)، درباره احیای زمین، ایجاد باغ ها، حفر قنوات، کارگری برای دیگران و … بسیار سخن به میان آمده است.

امام صادق (ع) فرمود:

«امیرالمومنین (ع) بیل  می زد و زمین را احیاء می کرد و از در آمد و دسترنج خویش هزار بنده آزاد کرد» تمام این ها حاکی از ارزشمندی کار و کارگری، و مذموم بودن تنبلی و کسالت و بیکاری است.

در احادیث و روایات اسلامی از کار کردن به عنوان عملی دنیوی و اخروی یاد شده که دارای اجر و ثواب بسیار است و نسبت به آن توصیه های بسیاری شده است به طوری که عنوان «جهاد کننده در راه خدا» بر کارگری که برای اداره زندگی خانواده اش سعی و تلاش می کند اطلاق شده است. حضرت علی (ع) فرموده است:

«خداوند به حضرت داود (ع) وحی فرستاد که تو بنده بسیار خوبی هستی و تنها نقطه ضعفی که در تو وجود دارد این است که کار نمی کنی و از دسترنج خود امرار معاش نمی کنی بلکه از بیت المال حقوق می گیری. داود چهل روز گریست و سپس به شغل آهنگری روی آورد و از آن طریق مخارج خود را تامین نمود.»

شخصی گفت: دیدم امام صادق (ع) در زمینی کار می کند و از شدت گرما پیوسته عرق می ریزد. عرض کردم فدایت شوم بیل را به من بدهید تا این کار را انجام دهم . فرمود دوست دارم در طلب رزق و روزی، گرمای خورشید مرا آزار دهد و من اجر و پاداش ببرم. در روایات است که حضرت علی (ع) هیزم جمع می کرد، چشمه و قنات حفر می نمود، باغ و مزرعه آبیاری می کرد و حضرت زهرا(س) گندم آرد می کرد و نان می پخت. حضرت صادق (ع) فرمود: «خداوند انسانی را که خوابیدن و بیکاری او زیاد باشد مبغوض می دارد.»

یکی از صوفیه ها به نام محمد بن منکدر گفت:

در یک روز گرم تابستان دیدم امام باقر (ع) مشغول زراعت است و عرق از سراپای او جاری است به او گفتم: اگر شما در این حال بمیرید در چه حالی از دنیا رفته اید؟ آیا در حال حرص زدن برای دنیا نمرده اید؟ حضرت فرمود: «اگر در این حال بمیرم در حال عبادت و اطاعت خدا مرده ام؛ چون من عرق می ریزم و کار می کنم تا محتاج تو و امثال تو نباشم.»

کارگری نزد امام صادق (ع) آمد و گفت من کارگری هستم که دیگر توان کار ندارم و دستم قدرت ندارد. حضرت فرمود:

«برو کار کن اگر با دست نمی توانی کارکنی بار بر روی سرت بگذار و ببر و با این کار عزت خود را حفظ کن و زن و بچه ات را در آسایش و رفاه قرار بده»

پیامبر اکرم (ع) فرمود:

«بعضی از گناهان فقط با سعی در طلب رزق و روزی و درآمد آبرومند پاک می شود» و فرمود:

«کسی که از راه حلال در طلب دنیا باشد و قصد او (از کار کردن) توسعه دادن زندگی زن و بچه، و  بی نیازی از تقاضا کردن از دیگران، و نیز رسیدگی به همسایگان و مستمندان باشد در حالی که صورتش چون ماه شب چهاردهم درخشندگی دارد به دیدار خداوند می شتابد.»

و نیز فرمود:

«خداوند بنده ای را که سختی بکشد تا در آمدی کسب کند و بی نیاز از دیگران شود دوست دارد.»

کارگر و حقوق او

کارگر از نظر قانون کار، کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حق السعی (اعم از مزد، حقوق،  سهم سود و سایر مزایا) به درخواست کارفرما کار می کند.

کارگر در دیدگاه اسلام بسیار محترم و ارزشمند است، به طوری که رسول گرامی اسلام (ص) و امیر المومنین (ع) و سایر امامان معصوم (ع) از کار و کارگر تجلیل کرده و خود نیز کار می کردند و خود را کارگر می دانستند، و در تاریخ منقول است که حضرت علی (ع) باغ های دیگران را آبیاری می کرد و از آن ها دستمزد می گرفت.

و چون چنین است در معارف و احکام اسلامی، حقوقی برای کارگران معین شده و نسبت به اجرای دقیق آن ها تاکید بسیار شده است، تا جایی که امام سجاد (ع) در رساله حقوق خود می فرماید:

«حق زیردستان بر تو آن است که بدانی ضعف آن ها و قدرت تو (از نظر مالی، بدنی و فکری) دلیل تسلط تو بر آنها شده است. پس باید با آنها به عدالت رفتار کنی و مانند پدری مهربان برای آنها باشی، از نادانی وجهل و اشتباه آنها درگذری و در عقوبت آنان تعجیل نکنی و بر این کارفرمایی که خدا به تو داده است سپاسگزار باشی.»

و در سخنی دیگر، از اذیت و آزار کردن نسبت به کارگران نهی فرموده است و صریحا دستور مراعات حق آن ها را صادر کرده، می فرماید:

«حق کسی که کارهای (خانه، مغازه، کارگاه ، کارخانه) تو را انجام می دهد، آن است که بدانی او را خدا خلق کرده و در حقیقت از پدر و مادر تو است (آدم و حوا). تو مالک و خالق او نیستی و رزق او نیز در دست تو نیست. پس به او نیکی کن و آزارش مده.»

به عبارت دیگر می توان گفت که در روایات اسلامی، حقوقی برای زیر دستان ذکر شده است، که مناسب است در این جا نمونه هایی را تحت عنوان حقوق کارگردان یادآور شویم .

پیامبر اکرم (ص) فرمود:

«حق کارگر بر کارفرما آن است که لباس و غذای خوب به او بدهد، بیش ازحد طاقت، او را به کار وا ندارد»

شخصی نزدرسول خدا (ص) آمد و گفت: تا چه مقدار اشتباهات و نافرمانی های کارگر را مورد عفو قرار دهیم؟ حضرت پس از مدتی سکوت فرمود:«روزی هفتاد مرتبه از او درگذر» و نیز فرمود:

«همه شما نسبت به زیردستان و کارگزاران خود مسئول هستید.»

در روایت است که یکی از خدمتکاران و کارگران زن که در منزل امام سجاد (ع) کار می کرد، روزی برای وضوی حضرت آب از چاه آورده بود، اما ناگهان ظرف آب از دستش افتاد؛ آبها بر آن حضرت ریخت، حضرت نگاهی به او کرد؛ اما قبل از آن که صحبتی بفرماید، آن زن تقاضای عفو و بخشش نمود و آیاتی از قرآن را خواند و امام سجاد فورا از تقصیر او درگذشت…

حنان بن شبیب گوید:

چند نفر کارگر جهت کار در یکی از باغ های امام صادق (ع) اجیر کرده بودیم که تا عصر کار کنند؛ چون کارشان به اتمام رسید، حضرت به نماینده خود فرمود: «پیش از آن که عرقشان بخشکد مزدشان را بپرداز»

پیامبر اکرم (ص) فرمود:

«خداوند تبارک و تعالی از هر گناهی می گذرد(با توبه) جز این که کسی مهریه زنی را منکر شود و یا حقوق کارگری را غصب کند و ادا ننماید»

به هر حال حقوق کارگر بر کارفرما به طور خلاصه به این شرح است:

۱-    خوراک و لباس او را به نحو مطلوب تامین کند.

۲-    بیش از اندازه طاقت از او کار نکشد.

۳-    متکبرانه با او رفتار ننماید.

۴-    از خطاها و نافرمانی های او درگذرد.

۵-    دستمزد و حقوق او را کاملا بپردازد.

کارفرما وحقوق او

کارفرما شخصی است حقیقی یا حقوقی که کارگر به درخواست و به حساب او در مقابل دریافت حق السعی کار می کند.

مدیران و مسوؤلان (به طور عموم تمام کسانی که عهده دار اداره کارگاه هستند) نماینده کارفرما محسوب می شوند، و کارفرما مسئول کلیه تعهداتی است که نمایندگان مذکور در قبال کارگر به عهده می گیرند.

نقل شده است که امام صادق (ع) خدمتکارش را برای انجام کاری فرستاد. مدتی گذشت اما آن کارگر بازنگشت. حضرت به سراغ او رفت و دید در گوشه ای خوابیده است، بالای سرش نشست و او را باد می زد تا این که از خواب بیدار شد.

وقتی از خواب برخاست امام بدون آن که عصبانی بشود فرمود:

«فلانی، این درست نیست که تو هم شب ها استراحت کنی و هم روزها، شب ها خوب بخواب و کارهای روزانه را هم خوب انجام بده.»

یعنی از ساعاتی که طبق قرارداد باید کار کنی کم مگذار و کاملا در اوقات کاری به انجام وظیفه ات مشغول باش.

در منطق اسلام، کارکردن عبادت است و اگر با انگیزه کسب درآمدحلال به جهت اداره آبرومندانه زندگی همراه باشد اجر و ثواب جهاد در راه خدا را در پی دارد و لذا نقل شده است که پیامبر دست کارگر را می بوسید> چون دست مجاهد فی سبیل الله بود.

دو کار مهم کارگران در ابتدای انقلاب

 مقام معظم رهبری(مدظله العالی) می فرمایند:
کارگران ما، دو کار انجام دادند که در تاریخمان ماندنی است. یکی این که نگذاشتند گردش چرخ کارگاه بخوابد؛ همان مقداری که ممکن بود. حالا آن جایی که مسؤولان مربوطه، نتوانستند امکانات و مواد اولیه فراهم کنند، بحثی نیست؛ اما تا آن جایی که مواد اولیه و ماشین و افزار و کارگر بود، کارگر نگذاشت کار لنگ بشود.
ما در طول این یازده سال، یک روز مسأله ی کارگری – به معنایی که دشمن می خواست – نداشتیم . این، به خاطر ایمان و عشق کارگران به اسلام و انقلاب و به خاطر ارادت صادقانه شان به امام عظیم الشأن بود که کارگران و دیگر قشرها، واقعا از اعماق جان، به آن مرد ملکوتی و الهی، عشق می ورزیدند و نمی خواستند خاطر او آزرده بشود
این عشق و ایمان، موجب شد که این حرکت انجام بگیرد.

کار دوم، حضور در صحنه ی جنگ بود. سخت ترین دفاع را کارگران – چه کارگران شهری، چه کارگران روستایی – کردند . در این بسیج عظیم مردم برای جبهه ها، اغلب همین طبقات پایین و محرومان جامعه و از جمله، طبقات کارگر که اکثریت عظیمی را تشکیل می دادند، بودند. یعنی غیر از نبرد اقتصادی، به نبرد نظامی هم پرداختنند. این ، خیلی ارزش دارد؛ این را حفظ کنید. جمله یی را مکرر حضرت امام (ره) می فرمودند که این انقلاب و این نظام، مدیون پابرهنگان است و نیرویی که آن را حفظ خواهد کرد، همین پابرهنگان و طبقات محروم جامعه هستند .
در دوران رژیم فاسد و مفسد پهلوی، فساد را طبقات مرفه بی درد، سرمایه داران فاسد، آن کسانی که به پولی که از راههای نامشروع و بندوبستهای سیاسی و فساد در عمل به دست آمده بود، متکی بودند، در جامعه رایج می کردند . همانها موجب شدند که آن رژیم ساقط شد؛ چون رژیم منحوس پهلوی، متکی به آنها بود. این نظام را قشرهای محروم و متوسط – که غالب مؤمنین را اینها تشکیل می دهند – به وجود آوردند و از آن حمایت و دفاع کردند . اینها وفادارند و پشتیبان این نظام هم اینهایند. لذا این نظام، به پشتیبانی این توده ی عظیم مردم مؤمن، ماندنی و پایدار و بادوام است.

سخن نگاشت | دیدار کارگران

۱۱ اردیبهشت روز جهانی کار و کارگر

مطالب مرتبط

چهار تذکر رهبر انقلاب درباره مذاکرات هسته‌ای

در اولین روز سال ۹۴، یکی از محورهای بیانات رهبر انقلاب در حرم مطهر رضوی، ذکر چهار نکته درباره مسئله‌ی مذاکرات هسته‌ای پیش رو بود. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ضمن بیان ...

ادامه مطلب

دیدار جمعی از کارگران سراسر کشور با رهبر انقلاب

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار هزاران نفر از کارگران سراسر کشور با تبیین وظایف مسئولان، دستگاه‌ها و عناصر مختلف مرتبط با تولید داخلی و تأکید بر ...

ادامه مطلب

راهپیمایی روز قدس آخرین جمعه ماه مبارک رمضان

روز قدس (نام رسمی در ایران: روز جهانی قدس)، مناسبتی رسمی در جمهوری اسلامی ایران است که از یک سال پس از انقلاب ایران، در آخرین جمعهٔ ماه رمضان و ...

ادامه مطلب

اجرای رزمایش شیفت ایثار در پارس خزر

روز سه شنبه مورخه ۲۰ شهریور همایش سراسری شیفت ایثار بسیجیان اللخصوص بسیجیان شرکت صنعتی پارس خزر که در این روز مجموعه خبر گیلان از صدا و سیما به همراهی ...

ادامه مطلب

نماهنگ | هشدار! بازگشت کرونا

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای: «بعضی‌ها خیال میکنند قضیّه‌ی کرونا تمام شد، حل شد؛ نه، مسئله‌ی کرونا ادامه دارد. خوشبختانه، هم در درجه‌ی اوّل، دستگاه‌های درمانی و بهداشتی و بیمارستانی و مانند ...

ادامه مطلب

دیدارجمعی از کارگران سراسر کشور،با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی

در آستانه‌ی روز کار و کارگر، جمعی از کارگران سراسر کشور، صبح روز (دوشنبه) 1397/2/10 با حضور در حسینیه‌ی امام خمینی (رحمه‌الله) با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی دیدار ...

ادامه مطلب

اردوی فرهنگی زیارتی پایگاه مقاومت انجمن اسلامی شهدای پارس خزر ۱۳۹۵

با فرا رسیدن ماه خرداد انجمن اسلامی و پایگاه مقاومت شهدای پارس خزر طبق روال سالیان گذشته این بار نیز در بیست وپنجمین سالگرد ارتحال ملکوتی معمار کبیر انقلاب اسلامی ...

ادامه مطلب

همایش روز بسیج و نمایشگاه شهدای حسینی شرکت پارس خزر ۱۳۹۴

همایش سالانه بزرگداشت روز بسیج و تجلیل از بسیجیان نمونه عرصه کار و تولید و نیز، فعالیتهای فرهنگی پایگاه مقاومت و انجمن اسلامی طبق روال سالیان گذشته در تاریخ ۲ ...

ادامه مطلب

همایش یادواره شهدای کارگری و مدافع حرم در هفته بسیج پارس خزر

مراسم یادواره ۹ شهید گرانقدر کارگری و شهدای مدافع حرم و یاد بود امام جماعت اسبق شرکت پارس خزر حجت الاسلام سید عبداله اسحاقی پدر شهید گرانقدر شهید سید محمد ...

ادامه مطلب

سخنان حماسی جوان عرب خطاب به رهبر انقلاب

در ابتدای دیدار اخیر مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامى‌ با رهبر انقلاب، یکی از جوانان شرکت کننده در این اجلاس پیش از آغاز بیانات معظم‌له، سخنانی حماسی خطاب ...

ادامه مطلب

چهار تذکر رهبر انقلاب درباره مذاکرات هسته‌ای

دیدار جمعی از کارگران سراسر کشور با رهبر

راهپیمایی روز قدس آخرین جمعه ماه مبارک رمضان

اجرای رزمایش شیفت ایثار در پارس خزر

نماهنگ | هشدار! بازگشت کرونا

دیدارجمعی از کارگران سراسر کشور،با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای

اردوی فرهنگی زیارتی پایگاه مقاومت انجمن اسلامی

همایش روز بسیج و نمایشگاه شهدای حسینی شرکت

همایش یادواره شهدای کارگری و مدافع حرم در

سخنان حماسی جوان عرب خطاب به رهبر انقلاب

نویسنده : رفیعی : A d m i n