پايگاه مقاومت و انجمن اسلامی شهدای پارس خزر

 بخشی از وظایف اصلی دولت ها در هر کشور، فراهم کردن اسباب و لوازم رفاه و آسایش مردم می باشد که انجام این مسئولیت به وسیله ی ابزارهای مختلفی تحقق می یابد که یکی از آن ها « یارانه » است.

 

---

یارانه، می تواند به صورت پول نقد یا به شکل کالا به اقشار مختلف، داده شود و ممکن است این عمل را به صورت کوتاه مدت یا بلند مدت به مرحله ی اجرا درآورد.

کمک موقت

اعطای یارانه به این معنا نیست که دولت ها بتوانند به طور همه جانبه، توانایی مالی مردم خویش را افزایش دهند، بلکه نوعی کمک موقت است که موجب می شود افراد برای ادامه تلاش های خود، احساس تنهایی نکنند. البته موفقیت در این مسیر، نیازمند برخورداری از یک سیستم کاربلد، گسترده، دلسوز و انتقادپذیر است.

 

اینک مدتی است که از جریان «سبد کالا» ی اهدایی دولت یازدهم می گذرد و طی زمان یاد شده، مباحث گوناگونی از سوی موافقین و مخالفین این طرح، مطرح گردیده است.

 

وعده انتخاباتی

 

حجت الإسلام جناب آقای روحانی در جریان مناظره های انتخاباتی، وعده داده بود که در صورت پیروزی، وضعیت معیشتی مردم را به شکل قابل قبولی بهتر کند و غذای خوب در اختیار آنان بگذارد تا مردم از نظر تأمین کالاهای اساسی دغدغه ای نداشته باشند.

 

از طرفی ایشان در آن بحث ها تلاش زیادی به خرج داد تا واریز کردن یارانه نقدی به حساب مردم، توسط دولت آقای احمدی نژاد، را امری نادرست و نوعی گداپروری مطرح نماید که با شخصیت والای مردم ایران، هیچ تناسبی ندارد. اما وقتی که خود به کاخ ریاست جمهوری رسید، ناچار شد همان کار را در سطح بسیار پایین تری که شباهت بیشتری به گداپروری داشت، در سطح ملی اجرا نماید و حتی مورد تمسخر و توهین مقامات آمریکایی واقع شود!

 

سابقه تاریخی

 

ذکر این نکته خالی از لطف نیست که اعطای سبد کالای یارانه ای، از سابقه دیرینه ای برخوردار می باشد و در کشورهای مختلف، با نام های گوناگون به مرحله ی اجرا و پیاده سازی درآمده است که یکی از آن ها کشور شیلی در آمریکای جنوبی است که پس از آن در سایر ممالک آن قاره و نیز برخی کشورهای دیگر، به اجرا درآمد و آغاز آن از سال ۱۹۲۴ میلادی بود.

 

در این روش، دولت ها با هدف مطمئن شدن از دسترسی اقشار نیازمند به حداقل های مواد غذایی مورد نیاز، اقدام به چنین عملی می نمودند. از سوی دیگر، از نظر اجتماعی و سیاسی نیز به نفع خود، به تبلیغ و بزرگ نمایی کار خویش می پرداختند تا در زمان برگزاری انتخابات های مختلف، از آن بهره برداری نمایند.

 

تمایل مردم

 

مطالعات میدانی در کشورهای فوق هم اینطور نشان داد که تمایل مردم به سوی سبد کالا بیش از یارانه نقدی است، زیرا ممکن است مردم به مرور زمان، از پول هایی که به آنان داده می شود در مسیر درستی استفاده ننمایند یا به خاطر ترس از آینده، به ذخیره سازی آن بپردازند. اما این رویکرد نیز اشکالات خاص خود را دارد.

 

امتیازات سبد کالا

 

الف) اهدای سبد کالایی از سوی دولت ها، سبب تثبیت تقاضای عمومی جامعه می گردد و در طول زمان، کاهش تورم را به دنبال دارد و به دلیل تصدی گری دولت ها در باره کالاهای اساسی، از افزایش قیمت ها نیز پیشگیری می گردد.

 

ب) دولت ها با استفاده از این شیوه، مانع پدید آمدن قحطی های مصنوعی در سطح جامعه خویش می شوند .

 

پ) در این روش، اگر کالاها از بازار و تولیدات داخلی تأمین گردد، موجب حمایت از بخش های کشاورزی و صنایع وطنی می شود.

 

کاستی های سبد کالا

 

الف) اسراف بخش بزرگی از بودجه دولت ها، به سبب تعلق گرفتن کالاها به افراد غیرنیازمند و ریخت و پاش های جانبی.

 

ب) محروم کردن مصرف کنندگان از داشتن قدرت انتخاب در خرید کالاها و سوق دادن آن ها به سوی کالاهای خاصی که دولت تعیین می نماید.

 

پ) کاهش شدید کیفیت کالاها و افزایش نارضایتی مردم بر اثر ارایه اجناس نامرغوب.

 

به عنوان مثال، رسانه ها گزارش دادند که در زمان اجرای سیاست سبد کالا در همین روزها، برنج مورد نیاز سبد کالا، از کشور هند وارد گردید و به همین خاطر هند توانست در این زمینه، رکورد جدیدی را در امر صادرات برنج به دست آورد.

 

همچنین مرغ  نیز وارداتی بوده و از زمان تولید آن ها چندین ماه تا یک سال گذشته بود. در حالی متخصصین تغذیه معتقدند اگر مرغ بیش از سه ماه در فریزر نگهداری شود، دیگر خاصیتی نخواهد داشت.

 

ت) ایجاد بازار سیاه برخی کالاهای ارایه شده، به سبب آن که برخی از دریافت کنندگان، کالای یارانه ای خود را در بازار آزاد به فروش می رسانند و فساد اقتصادی غیرقابل کنترلی در جامعه شکل می گیرد و زحمات دولت ها را به هدر می دهد.

 

ج) هزینه های صرف شده توسط دولت ها در راه اعطای سبد کالا، به مراتب بیش از هزینه هایی است که در پرداخت نقدی، متحمل می شوند . وقتی که با دقت به این دو روش نگاه می کنیم، به نظر می رسد که شیوه ی پرداخت نقدی، از امتیاز بهتری برخوردار است.

 

ح) به دلیل انباشت کالاهای یارانه ای در خانه های شهروندان، بازار داخلی با کاهش مشتری مواجه شده و ضربه جبران ناپذیری به کشاورزی و تولیدات داخلی کشور وارد می گردد و منفعت فراوان آن به جیب خارجی ها سرازیر می شود که خود این مسئله با مصلحت کشور در تضادی آشکار قرار دارد. زیرا این شیوه، موجب فلج شدن بخش های تولیدی کشور می گردد و آنان را از ادامه ی فعالیت ناامید و دلسرد کرده و زمینه را برای تبدیل زمین های کشاورزی به مغازه، تعمیرگاه، کارخانه، انبار، ویلا و خانه، فراهم می سازد. امری که در دولت های قبل، در استان های گیلان و مازندران اتفاق افتاده و به سرعت در حال گسترش می باشد.

 

یک پرسش

 

با توجه با نکات بالا، آیا می توان ادعا کرد که رابطه مناسبی میان سبد کالا، نفع مردم و حفظ منزلت و شخصیت عمومی جامعه، وجود دارد یا باید هر چه زودتر تغییرات اساسی در آن لحاظ گردد؟